ในปีแรกนั้นผู้รับเป็นเจ้าภาพส่วนมากก็คือชาวนาชาวสวน  ต้องใช้ควายเทียมเกวียนนำข้าวปลาอาหารสำหรับเป็นเครื่องกัณฑ์มาให้ทันวันขึ้น 14 ค่ำ  ซึ่งเป็นวันก่อนหน้างาน 1 วัน  ขณะที่คนขี่ควายไปพร้อมกันมากๆเช่นนั้น  จึงเกิดมีคนนึกสนุกท้าผู้อื่นให้ขี่ควายแข่งกัน  โดยผู้ขี่จะต้องระวังไม่ให้ตกจากหลังควายด้วย  มิฉะนั้นจะถูกปรับแพ้  

ประเพณีวิ่งควายจึงถือกำเนิดขึ้นนับแต่บัดนั้น  สะท้อนวิถีชีวิตของคนเมืองชลในอดีตว่ามีความผูกพันอยู่กับธรรมชาติ  วิถีเกษตร  และควาย  อย่างลึกซึ้ง  ถึงแม้ปัจจุบันควายจะลดจำนวนลงมากจากวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป  ทว่าจังหวัดชลบุรียังยึดถือประเพณีวิ่งควายเป็นงานเทศกาลประจำปีที่คึกคัก และสำคัญที่สุดอย่างหนึ่งเลยทีเดียว  โดยในงานนี้เจ้าของควายจะนำแพรพรรณหลากสีมาตกแต่งควายของตนอย่างสวยงาม  แล้วนำมาชุมนุมกันเพื่อวิ่งแข่ง  ประกวดสุขภาพควาย  ประกวดการตกแต่งควาย  และประกวดน้องนางบ้านนา (ประกวดสาวงาม)
  
วันที่จัดงาน       วันขึ้น 14 ค่ำ  เดือน 11  (เดือนตุลาคม)  ของทุกปี  
สถานที่จัดงาน  สนามหน้าเทศบาลเมืองชลบุรี  รวมถึงอำเภอบ้านบึง และอำเภอหนองใหญ่